Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) is een progressieve neurodegeneratieve ziekte die het centrale zenuwstelsel aantast, met name de motorische neuronen die verantwoordelijk zijn voor de controle van vrijwillige spierbewegingen.
Hoe ALS het lichaam beïnvloedt
Bij ALS degenereren en sterven deze neuronen — die zich in de hersenen en het ruggenmerg bevinden — geleidelijk af. Zonder de signalen van deze neuronen verliezen de spieren hun kracht en verschrompelen ze, wat leidt tot een geleidelijk verlies van het vermogen om te bewegen, te spreken, te slikken en, in een vergevorderd stadium, te ademen.
Veelvoorkomende vroege symptomen
- Spierzwakte (vooral in armen, benen of tong)
- Moeite met spreken of slikken
- Spierkrampen en spierspasmen
- Verlies van motorische coördinatie
- Vermoeidheid en spierstijfheid
Naarmate de ziekte vordert, blijven de cognitieve en sensorische functies intact, maar verliest de patiënt de controle over de lichaamsbewegingen.
Oorzaken en risicofactoren
De exacte oorzaak is nog onbekend, maar er bestaan zowel sporadische (meer voorkomende) als familiale (erfelijke) vormen. Tot de onderzochte risicofactoren behoren:
- Leeftijd (meestal tussen 40 en 70 jaar)
- Familiegeschiedenis van ALS
- Mannelijk geslacht (iets vaker voorkomend)
- Blootstelling aan toxines of herhaald trauma
Behandeling
Er bestaat geen genezing, maar er zijn medicijnen en therapieën die het ziekteverloop kunnen vertragen en de levenskwaliteit kunnen verbeteren, zoals:
- Riluzol en Edaravone, die helpen om neuronen te beschermen;
- Fysiotherapie, logopedie en voedingsondersteuning;
- Beademingsapparatuur in gevorderde stadia.
Bekende voorbeelden
Een van de bekendste gevallen is dat van natuurkundige Stephen Hawking, die tientallen jaren met ALS leefde en hielp om het bewustzijn over de ziekte wereldwijd te vergroten.
Bron: Nationaal Instituut voor Neurologische Aandoeningen en Beroerte (NINDS – VS)
